Beleidsplan 2020-2023

Beleidsplan voor de verdere ontwikkeling van de Dorpskern Oud-Barendrecht

Voornemens voor de periode 2017 – 2019

Inleiding

In 1995, ruim 20 jaar geleden, namen de oprichters van onze vereniging het initiatief om de oude dorpskern op de kaart te zetten. Het doel was om de ruimtelijke en functionele kwaliteit van deze markante plek in Barendrecht te versterken en dit als kostbaar erfgoed in goede staat door te geven aan de komende generaties.
Een belangrijke mijlpaal met betrekking tot ons doel werd geslagen in het jaar 2009. Toen heeft de oude dorpskern de status gekregen van een “gemeentelijk beschermd dorpsgezicht”. Aan de hand van het beeldkwaliteitsplan “Waar oud het nieuwe ontmoet” zijn richtlijnen geformuleerd voor nieuwe bouwplannen, renovatie, uitbreidingen en herinrichting van de openbare ruimte. Deze geven tezamen met het bestemmingsplan en de welstandsnota een kader dat de beeldkwaliteit moet beschermen. Maar het blijft altijd weer nodig om nieuwe initiatieven voor het oude dorp vorm te geven en te ontplooien. Daarom presenteren wij weer een nieuw plan, waarin ook de suggesties van onze leden zijn verwerkt. Eerst laten wij nog eens zien hoe waardevol de dorpskern is voor geheel Barendrecht en daarna beschrijven wij in het kort onder de aandachtsgebieden voor welke zaken wij ons de komende drie jaar willen inzetten. Dit natuurlijk in samenwerking met onze leden en verder met alle belanghebbenden, die de dorpskern een warm hart toedragen.

De waarde van de oude dorpskern

Wat maakt dit beschermd dorpsgezicht nu zo waardevol en aantrekkelijk voor bewoners, ondernemers of bezoekers? Dit is te danken aan de concentratie van cultuurhistorische, ruimtelijke waarden in combinatie met een bijzondere gebruikswaarde van het oude dorp, die tezamen zorg kunnen dragen voor een hoge beeld- en aangename verblijfskwaliteit.

Cultuurhistorische en ruimtelijke waarden

Onder meer de hieronder genoemde kenmerken en waarden waren bepalend voor de status van het beschermd dorpsgezicht:

• Architectuurhistorische waarden door de aanwezigheid van bijzondere gebouwen, zoals de dorpskerk – het “Oudste monument in het hart van Barendrecht “ – en de watertoren op de plek van de voormalige begraafplaats.
• De concentratie van gemeentelijke (10) en rijksmonumenten (7) en andere beeldbepalende zaken, zoals bijzondere panden of bomen.
• Historisch landschappelijke waarden door de aanwezigheid van het dijkmilieu en het oude dorpsplein – Doormanplein – en de terp rond de dorpskerk.
• De beide monumentale boerderijen, Dorpsstraat 168 en Dorpsstraat 177, binnen het dorpsgezicht zijn van het zijlangsdeeltype en kenmerkend voor de regio.
• Lokaal historische waarden door de aanwezigheid van voor het dorp belangrijke openbare gebouwen en woningen van notabelen.

De gebruikswaarde van het oude dorp

De gebruikswaarde of de functionele kwaliteit van de oude dorpskern is ook van belang in relatie tot het beschermd dorpsgezicht. De volgende kenmerken spelen hierbij een rol:

• De dorpskern kent een mix van woningen en bedrijfspanden. Bewoonde panden dragen positief bij aan de belevingswaarde en de verblijfskwaliteit van het oude dorp. De woonfunctie bevordert ook de sociale controle en veiligheid. Het behouden, maar ook het bevorderen van het woongenot blijft een belangrijk aandachtspunt.
• Winkels en kleine bedrijven passen goed in het historisch dorp. Er moet wel gelet worden op samenhang van kleinschalige detailhandel en ambachtelijke ondernemingen in relatie tot een aantrekkelijke woonomgeving. Een goed ondernemersklimaat en een ondernemersnetwerk spelen hierbij een belangrijke rol.
• Het hele jaar door is de dorpskern een populair uitgaansgebied. Het aanbod is breed en omvat onder meer lichte horeca, concerten, tentoonstellingen. Daarnaast zijn er evenementen, herdenkingen die jaarlijks plaats vinden, zoals Koningsdag, Roparun, Zomer- en Winterfeest, Dodenherdenking. Deze activiteiten passen goed bij het karakter van het oude dorp voor zover dit niet schadelijk is voor bewoners.
• De openbare ruimte in de oude kern bestaat overwegend uit straten, trottoirs en pleinen. Er is veel woon-, bedrijfs- en bezoekersverkeer, maar de dorpskern is hier niet goed op ingericht. Om een aangenaam verblijfsgebied te creëren bieden de huidige verkeersrouting en de parkeermogelijkheden onvoldoende ruimte. De inrichting van de openbare ruimte dient zorgvuldig en bescheiden te zijn.

Conclusie

De status van een beschermd dorpsgezicht geeft onze vereniging een enorme steun in de rug. De hierboven beschreven ruimtelijke kwaliteit en de gebruikswaarde van het oude dorp hebben voor de verschillende doelgroepen, zoals de bewoners, ondernemers of bezoekers een bijzondere belevingswaarde. Vast staat dat dit bijzondere karakter van het oude dorp behouden dient te blijven. Ook zal dit waardevolle erfgoed in optimale
staat moeten worden doorgegeven aan de komende generaties en dus verder ontwikkeld moeten worden.

Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn:

• Behoud en versterken van de stedenbouwkundige structuur.
• Behoud en versterken van de monumentale architectuur.
• Respecteren van eenheid in verscheidenheid.
• Streven naar een hoge beeldkwaliteit en aangename verblijfskwaliteit.

Hierna zullen wij uiteenzetten op welke wijze onze vereniging een nieuwe en concrete bijdrage kan leveren aan de verdere ontwikkeling van de dorpskern als beschermd dorpsgezicht.

Aandachtsgebieden voor de periode 2017 – 2019

Voor de komende periode hebben we weer een keuze gemaakt voor een aantal aandachtsgebieden. Deze keuze is noodzakelijk, omdat de capaciteit en streefkracht van onze vereniging als vrijwilligersorganisatie beperkt is. De onderwerpen, waar wij aandacht aan willen schenken, zijn enerzijds onderdeel van het huidige beleid en anderzijds nieuwe aanvullingen en suggesties van leden bij de ledenvergadering van 1 juni 2016. De verschillende aandachtsgebieden kunnen globaal onder een viertal thema’s worden ingedeeld: bevorderen van de ruimtelijke kwaliteit, verbeteren van de gebruikswaarde, ontwikkeling dorpskern tot het sociaal-culturele hart van Barendrecht en verdere ontwikkeling van de vereniging.

Bevorderen van de ruimtelijke kwaliteit

De nieuwe pas ingevoerde Erfgoedwet en de nog in te voeren Omgevingswet gaan de Monumentenwet van 1988 vervangen. Wij dragen er mede zorg voor dat het cultureel erfgoed, het beschermd dorpsgezicht, voldoende tot uiting blijft komen in de toekomstige omgevingsplannen van de gemeente Barendrecht.

1. Op de korte termijn blijven wij er voor waken dat het gemeentelijk beleid, met betrekking tot het beschermd dorpsgezicht, wordt uitgevoerd conform de richtlijnen, zoals deze zijn geformuleerd in het beeldkwaliteitsplan “Waar oud het nieuwe ontmoet”.
2. Het oude dorp is niet goed ingericht op verkeer. We dragen bij aan het verbeteren van de verkeerscirculatie en parkeervoorzieningen, ook ten behoeve van vestiging van nieuwe bedrijven.
3. Vergroten van de toegankelijkheid voor mensen met kinderwagen of rolstoel en het inrichten van invalideparkeerplaatsen.
4. Het verbeteren van de beeldkwaliteit en verblijfskwaliteit van de openbare ruimte blijft een belangrijk aandachtsgebied. Enkele prioriteiten zijn:
   • Beschermen van beeldbepalende zaken of panden, naast de bestaande monumenten.
   • Terugdringen van verrommeling van “parkjes”. Zorg dragen voor beter onderhoud van de bestaande groenvoorziening en aanbrengen van nieuwe aan het beschermd dorpsgezicht aangepaste groenvoorzieningen.
   • Aanpassen van straatmeubilair, zoals bankjes, fietsenrekken, aan de richtlijnen, genoemd in het beeldkwaliteitsplan. Harmoniseren van de straatverlichting is hierbij ook van belang.
5. Het kruispunt, de “verbinding” tussen het nieuwe centrum en het oude dorp, wordt als een barrière ervaren. Het zou wenselijk zijn deze aantrekkelijker te maken, bijvoorbeeld door een aangepaste looproute.

Verbeteren van de gebruikswaarde of functionele kwaliteit

Het terugbrengen van overlast is juist in het oude dorp van belang. Het beschermd dorpsgezicht is kwetsbaar, ook vanwege het wankele evenwicht tussen wonen en uitgaansleven. De vereniging zal initiatieven tot verbetering van de openbare orde en veiligheid blijven stimuleren. Gezien de hindereffecten van het horecaaanbod is de grens voor uitbreiding bereikt, met uitzondering van de lichte horeca.

Er bestaat op dit moment een redelijke verhouding tussen wonen en werken binnen de dorpskern. Winkels en kleinere bedrijven passen goed in een beschermd dorpsgezicht. Leegstand is funest. Behouden en versterken van een gunstig ondernemingsklimaat is voor de dorpskern essentieel. Bij het ontwikkelen van een vestigingsbeleid moeten de belangen van een bedrijf en die van het beschermd dorpsgezicht zorgvuldig worden afgewogen.

Gezien de rol die het oude dorp vervult bij de verschillende soorten evenementen is het eerder genoemde evenwicht in relatie tot de woonfunctie van belang. Daarom besteden we hieronder apart aandacht aan de sociaal-culturele ontwikkelingen.

Ontwikkeling van de Oude Dorpskern tot het sociaal-culturele hart van Barendrecht

Naast de historische waarde van het gebied vervult ook het sociaal-culturele aspect een grote behoefte voor de Barendrechtse samenleving. We zien dat bij tal van activiteiten zoals het Zomer- en Winterfeest, de koningsdag en de Roparun festiviteiten. Maar ook ingetogener evenementen zoals de dodenherdenking op 4 mei, de concerten in de Dorpskerk of de presentaties in de “Kerktuin” mogen op grote waardering rekenen door de doelgroepen.

1. De komende periode zal er volop aandacht zijn voor ontwikkelingen op dit culturele vlak. Met name in en rond de Dorpskerk alsook rond de Historische Vereniging wordt al veel georganiseerd en ligt er nog meer potentie. Er zal door werkgroepen uit onze vereniging proactief contact gelegd worden met andere initiatiefnemers om te zien waar we elkaar kunnen versterken.
2. Tevens zal worden nagegaan hoe de watertoren naast de monumentale status ook een meer functionele inhoud gegeven kan worden.
3. Daarnaast vragen betrokkenen aandacht voor laagdrempelige ontmoetingsmogelijkheden. Ooit was het Doormanplein en omgeving hét ontmoetingspunt waar iedereen naartoe trok om elkaar te treffen. Bij de beoogde ontwikkeling van het gebied moet dit onderwerp ook de vereiste aandacht krijgen. Bij deze gelegenheden is het van belang dat er oog blijft voor alle belanghebbenden, zowel voor de bezoekers als de bewoners en de ondernemers.

Ontwikkeling vereniging Dorpskern Oud-Barendrecht

In de afgelopen periode heeft de vereniging de beoogde omslag gemaakt van een belangenvereniging voor bewoners en ondernemers binnen het gebied, naar een vereniging met de gehele Barendrechtse bevolking als achterban. Vanuit deze nieuwe positie komen ontwikkelingen in een ander perspectief te staan en is het onvermijdelijk dat belangen binnen de achterban niet altijd parallel lopen.

1. De vereniging wordt nu vaker geraadpleegd door beleidsmakers en zit nu in een veel vroeger stadium aan tafel bij de bespreking van toekomstige ontwikkelingen. Het komt dan aan op zorgvuldige communicatie met de diverse belanghebbenden om zo goed mogelijk oog te houden voor elkaars belangen. En, hoewel de leden over het algemeen positief zijn over de activiteiten van de vereniging, moet er voor gewaakt worden dat de vereniging niet als spreekbuis van de gemeente wordt ervaren.
2. Leden van de vereniging kenmerken zich door een grote loyaliteit, het leeuwendeel is al 10 jaar of langer lid. Men is tevreden over de resultaten en is content over de communicatie. Men heeft kennelijk groot vertrouwen in de club.
   Het is echter lastig dat de leden zich niet in groten getale melden voor vergaderingen of voor deelname aan enquêtes. Op deze manier is voor het bestuur moeilijk te achterhalen wat er speelt bij de leden. Daarentegen worden informatiebijeenkomsten erg goed bezocht door belangstellenden, waarvan zo’n 70% vaak geen lid van de vereniging is. Dankzij deze opkomst weet de vereniging wel behoorlijk wat er zoal speelt en kan daardoor goed de koers bepalen.
   In de komende beleidsperiode gaat de vereniging dan ook haar raadpleegfunctie intensiveren door beter zichtbaar en benaderbaar te zijn bij evenementen teneinde actief input te verzamelen voor haar beleid.

Terugkijkend heeft de vereniging de successen binnen het gebied altijd bereikt door actief te participeren in allerlei overlegorganen, zowel particulier als gemeentelijk. Dat zullen we koesteren en waar mogelijk intensiveren.